خانواده دختر و پسرهای مجرد بخوانند: مهریه بر علیه مهر

سلام علیکِ و علیکَ و علیکم!

بریم سر اصل مطلب! مهریه...

خیلی جمله مشهوری است، حتی بچه ها هم از برنامه های تلویزیونی شنیدند و می دونند این جمله کجا کاربرد داره...

اما این یه جمله نیست، این روزها شده خیلی چیزها:

شده دغدغه و نگرانی جوون ها
شده از مهم ترین صحبت های بیشتر خواستگاری ها
حتی شده ملاک خیلی از ازدواج ها
حتی شده ملاک ازدواج ها

حتی شاید شده ملاک و ضمانت خوشبختی جوون ها ...

 یه هدیه 20.000 تومانی برای خرید از سایت باسلام برای شما خواننده گرامی: دریافت هدیه

حالا اینجا رو دقت کنید... اینکه اصل قضیه مهریه رو چه کسی مطرح کرده به کنار، اما چیزی که خیلی انگار در مقدارش تاثیر گذاره، چیزی مبهم و خیلی خیلی متغیر است!

یه اسم جالبی هم داره که توی بحث های دیگه اجتماعی هم مثل حجاب و پوشش، یا ساده زیستی و تجملات یا کلا سبک زندگی استفاده میشه، صداش می کنند "عرف" !

ئه چه جالب! این کلمه رو هم می دونستید شما! بله میدونم میدونید، اما تو مو میبینی و من پیچش مو...

خوب، حالا این پیچش رو یکم باهم برسیم کنیم، چطوره!؟ اون هم از اول پیج! دقیقا همون جایی که مورد فراموشی و غفلت و بی مهری! قرار گرفته؟ 

خوب چون موافق هستید ادامه میدم...

 از قدیم ندیم ها رسم شیربها و جهیزیه و هدیه های قبل و بعد عروسی بوده، هرقوم و قبیله ای هم رسم و رسومی داشتند، بعضی هزینه های همه چیز نصف نصف هستند از اول تا آخر، بعضی ها جهیزیه را هم داماد میدهد، بعضی ها توافقی و بعضی ها ...

اما، همیشه از یه جایی به بعد داستان فرق میکنه (فرق کرد)، از اون جایی که صحبت از دستورات خدایی پیش میاد (پیش آمد) ، همان تنها دینی که بر اهمیت ازدواج، حقوق زن و مرد در ازدواج تاکید زیادی دارد و موضوع مهریه که شاید در فرهنگ های قبلی لزومی بر آن نبوده ( حتی در حد شیربها که به مادر گرامی داده میشده! یا هزینه ای که همین جوری به خانواده دختر پرداخت میکردند و دختر میشد برای آقا داماد و ... ) را در حد بالای علتِ صحت عقد و ازدواج مطرح می کند. 

در این حد که اینگونه نقل می کنند:  مهریه از نگاه شرع، حق زن است و وجه مهریه برای زن از شیر مادرش هم حلال تر است... 

می بینم که خانم های خواننده خیلی خوششان آمد، اما صبر داشته باشید...

حالا اینگونه نقل شدن جمله بالا را هم بخوانید لطفا: اگرچه که مهریه از نگاه شرع، حق زن است و وجه مهریه برای زن از شیر مادرش هم حلال تر است، اما وقتی رقم مهریه آن قدر بالا باشد که از حد توان مرد خارج باشد و مرد بداند که توان پرداخت این میزان مهریه را ندارد، از نگاه شرعی اشکال به وجود می آید. حتی اگر خودش زمان عقد به این میزان مهریه رضایت داده باشد.

توجه: زیاد دنبال جهت گیری و هدف مطلب از زبان بنده نباشید، و طبق این آیه عمل کنید لطفا: 

 فبشرعبادالذین یستمعون القول ویتبعون احسنه (+)

پس بشارت بده به بندگانی که به سخن گوش فرامى‏دهند و بهترین آن را پیروى مى‏کنند اینانند که خدایشان راه نموده و اینانند همان خردمندان (+)

خوب ادامه صحبت مون...، کجا بودیم؟ 

آها دنبال یک ملاک دینی، برای موضوع مهریه که ماهیتا به وسیله دین مطرح شده و واجب برشمرده است.

البته فکر کنم قبلش وضع الان جامعه و یک نظر رو در مورد مهریه مرور کنیم به بهتر پیش رفتن موضوع کمک میکنه، بخصوص اینکه کمک می کنه شما خواننده گرامی، کمی بیشتر با دیدگاه نگارنده آشنا شوید...

در جامعه ای که امروز زندگی میکنیم، مانند دیگر امور که هرکسی برداشت خودش را از یک اصل مهم و دینی دارد، در مورد مهریه هم نظرها و عمل های مختلفی است:

خانواده هایی آن را حق دختر می دانند و تصمیم با دخترخانم است، بعضی نظر، نظر پدر یا مادر خانواده است، بعضی مقدار آن را مبنی بر میزان ارزش دخترشان که بسیار است میگذارند و بعضی منتظر مقداری از سمت خانواده داماد هستند که میزان اشتباق بی نهایت آنها را انعکاس دهد، بعضی هم معیارهای عددی دارند چون نام دختر خانم به حروف ابجد، چون تعداد یاران امام زمان و تعداد پیامبران و بعضی هم چهارده معصوم (ع) که در سطح ایمان به این اعداد و اعتقادات و عمل هم باز تفاوت بسیار است.

این توضیحات بالا می شود همان عبارت "عرف" که بالاتر از آن نام بردیم.

حالا آنچه نظر خانواده و پدر بنده و اطرافیان من است:

پدر و مادر بنده اعتقاد شخصی و خانوادگی شان بر این است که یک دختر خوب و مومن و خانواده دار و پخته و ... ، آنقدر ارزشمند و قابل احترام و توجه است که هرچقدر هم مهر ایشان کنی، فرضا 1000 سکه طلا، هم کم است و کم خواهد بود. 

حال آنکه شاید خانواده ای نظرشان بر این باشد که باید هرآنچه ممکن است پشت قباله دخترمان باشد، که بلکه ارزشش در دیدگان دیگران بدرخشد...

یاد این سخن پدرم می افتم که در زمان جوانی و دقیقا دور و ور سن و سال من در آن روزگار به آن معتقد بوده است و امروزه به شکل امروزی تر بیانش را برایتان بالاتر نوشتم.

دختر اگر دختر خوب و ارزشمندی باشد یک فرقان!! (تعجب نکنید 25 سال پیش کم از نیسان آبی این روزها نداشته است) !! هم طلا پای آن دختر بریزی کم است و باید کوهی طلا پای او ریخت و اگر هم آن دختر خوب و با ایمان نباشد به اندازه یک فرقان... نیرزد...

نتیجه این سه حرف و تصویر می شود نا معادله ناجوانمردانه ای که اگر فاکتور سومی در آن قرار نگیرد می شود دومعادله و سه مجهول.... 

منظور از فاکتور سوم، همان فاکتور اصلی و ریشه ی مهریه است

داخل پرانتز: 

( از نکته های تلخ و دوست نداشتنی این بحث به این اشاره کنم که در این میان، عملا اخلاق و ایمان خواستگار و معیارهای دختر خانم و پسندیده شدن هایی که معمولا با معیارهای بسیار متعالی هستند انگار به فراموشی سپرده می شود.)

حالا برویم سراغ اصل مطلب. مهریه! البته آن فاکتور سوم، یا شاد آن فاکتور اول فراموش شده...

و آن مهریه مذکور در اسلام عزیز است.

مهریه ای که همچون بسیاری دیگر از احکام دین در قرآن کریم به آن دستور داده شده و سپس توسط پیامبر (ص) و معصومین (ع) تبیین و تعریف شده اند.

هرچه بگویید سخنان فوق الذکر نظر شخصی بنده بوده است و شما نظر دیگری دارید حق با شماست... پس در این قسمت حدیث هایی را از معصومین ذکر می کنم تا انشاءالله با هم، نظرات خودمان را با این احادیث محک بزنیم و ببنیم کدام به حق نزدیک تر هستیم . 

 یه هدیه 20.000 تومانی برای خرید از سایت باسلام برای شما خواننده گرامی: دریافت هدیه

آنچه بیشتر به سمت خانواده دخترخانم ها برمی گردد:

. . . . . . . . . .

اَعظَمُ النِّساءِ بَرَکَةً اَیسَرُهُنَّ صَداقا

با برکت ‏ترین زنان، کم مهریّه‏ترین آنان است.

السنن الکبرى، ج 7، ص 235

. . . . . . . . . .

لا تُغالوا بِمُهورِ النِّساءِ ، فَإِنَّما هِىَ سُقیَا اللّه ِ سُبحانَهُ 

 در مهریه هاى زنان ، زیاده روى نکنید ؛ چرا که زنان ، در واقع ، باران خداوند سبحان اند.

. . . . . . . . . .

رسول اکرم (ص):

 بهترین زنان آن است که مهرشان آسان تر باشد

. . . . . . . . . .

رسول اکرم (ص):

بهترین مهر ها آن است که سبک تر باشد

. . . . . . . . . .

رسول اکرم(ص):

أفضَلُ نِساءِ اُمَّتِی أصبَحُهُنَّ وَجها وأقَلُّهُنَّ مَهرا

بهترین زنان آن است که رویش خوبتر و مهرش کمتر باشد

بحار الأنوار : 103 / 237 / 25 منتخب میزان الحکمة : 254

. . . . . . . . . .

حضرت امام صادق(ع):

خوبی زن آن است که مهرش کم باشد و شومی زن آن است که مهرش گران باشد.

. . . . . . . . . .

رسول اکرم(ص):

مهرها را سنگین نگیرید  مهر ومحبت را باید خداوند مهربان فراهم آورد  پول و مال مهر ومحبت نمی آورد

. . . . . . . . . .

امام صادق علیه‏السلام :

أمّا شُؤمُ المَرأةِ فکَثرَةُ مَهرِها وعُقوقُ زَوجِها .

شومى و ناخجستگى زن ، زیاد بودن مهریه او و نافرمانى از شوهرش مى‏باشد .

. . . . . . . . . .

و از آن طرف به مردان چنین یاداوری می شوند:

. . . . . . . . . .

رسول اکرم(ص):

هر کس زنی را با مهریه بگیرد، ولی در نیّت پلیدش قصد پرداخت مهریه را نداشته باشد، روز رستاخیز در قیافه زناکاران می آید.

کنز العمّال-ج16--ص323 

. . . . . . . . . .

امام علی (ع):

هر کس در مورد پرداخت مهریه به زنش ستم کند، که بوسیله آن زوجیّت او مباح گردیده، گرفتار زنا شده است.

بحار الأنوار- ج103 -ص 352

. . . . . . . . . .

امام صادق (ع):

مردی که زنی را به همسری می گیرد، و قصد پرداخت مهریه او را ندارد، عمل او حکم زنا را دارد. وسائل الشیعه - ج 15- ص21

. . . . . . . . . .

امام صادق (ع):

 من امهر مهرا ثم لاینوی قضائه کان بمنزله السارق

 هر که مهریه ای مقرر کند و قصد پرداخت آن را نداشته باشد در حکم سارق و دزد است.

. . . . . . . . . .

همچنین در مورد مهریه خلاف عرف که می گویند شان فامیل ما اینگونه است، چیزی نداشته و فقط در مورد نفقه و خرجی دختر خانم داریم که باید در شان خانواده ایشان باشند که در اصل با رعایت هم کفو بودن دختر و پسر در موقع ازدواج این موضوع عملا حل شده است.

. . . . . . . . . .

آنچه از قرآن کریم می توان استنباط کرد:

. . . . . . . . . .

 قرآن کریم، با لطافت و ظرافت بى نظیر مى فرماید: «وَءَاتُواْ النِّسَآءَ صَدُقَـتِهِنَّ نِحْلَةً .

 کابین زنانِ را [که به آنها تعلق دارد و] عطیه اى است از شما به آنها، به خودشان بدهید» . 

در این آیه کوتاه، به سه نکته اساسى اشاره شده است :

یک. از مهریه، با نام «صدُقه» یاد شده ، از مادّه «صِدق» بدان جهت که نشانه صداقت و راستین بودن علاقه مرد است . 

دو. الحاق ضمیر «هُنَّ» به «صدُقات»، اشاره به آن است که مهریه، به خودِ زن تعلق دارد ، نه پدر و مادر وى، و به اصطلاح، «شیربها» نیست .

 سه. کلمه «نِحله»، به روشنى دلالت دارد که مهریه ، در واقع ، چیزى جز هدیه و پیشکش مرد به زن نیست 

به نظر می رسد به نوعی حق انتخاب بایستی براساس عقده و نظر زوج باشد تا ملاک هایی همچون نظر مطلق! پدرومادر و آن هم براساس شاءن اشتباه جا افتاده و نادرستی که قبلا در این مطلب توضیح آن را دادیم.

. . . . . . . . . .

خداوند در آیه 27 سوره قصص مهریه دختر شعیب (ع) که به عقد حضرت موسی (ع) در آمده بود ، کارکردن حضرت موسی (ع) به مدت هشت تا ده سال بیان می کند.

چرا این را مانند مهریه در نظر میگیرم؟ چرا که این مبلغ در اختیار همسرش قرار گرفته است، وی سپس با گله ای از گوسفندان که از آن همسرش بود از مدین کوچ می کند.

. . . . . . . . . .

سنت پیامبر: 

. . . . . . . . . .

 پیامبر(ص) حضرت فاطمه (س) را در برابر یک زره حطمی که سی درهم ارزش داشت به علی تزویج کرد.(کافی ، کلینی ، ج 5 ، ص 377) 

باید گفت که هر ده درهم یک سکه دینار بود. پس سی درهم به اندازه سه دینار زر بود که از سوی پیامبر(ص) و امیرمومنان علی (ع) به عنوان مهریه قرار داده شده بود.

همچنین این مبلغ در آن زمان مبلغ کمی نبود چرا که ضروریات زندگی با آن تهیه شد. 

چه بسیار به جاست که تذکر بدیم که چه شاءنی بالا تر از خانم فاطمه (س)... و به نظر می رسد اگر طبق سنت پیامبر میخواهیم عمل کنیم، ملاک های شان دختر خانم ها موارد دیگری جز مهریه باید در نظر گرفته شود.

. . . . . . . . . .

نتیجه:

. . . . . . . . . .

با توجه به موارد بالا که کاملا احادیث و آیات قرآن را شامل می شدند، به نظر می رسد، مهریه مناسب مهریه ایست که شوهر امکان پرداخت و اداء آن را داشته باشد. توافقی بر اساس اعتماد و بر اساس ملاک های اخلاقی و ایمانی طرفین باشد. 

و باید به خاطر داشت موارد ازدواج همه از جمله اموری هستند که در هر زوج نسبت به زوج های دیگر به سبب تفاوت بسیار اخلاقی، ایمانی، مادی، خانوادگی و فرهنگی، متفاوت است و نباید با ملاکی اشتباه به نام "عرف" برای همه نسخه ای یکسان پیچید!

. . . . . . . . . .

در پایان مطلب:

می دانم درون یک مطلب بیش از حد شاید حدیث و آیه قرآن آورده شد، اما این روزها از بسیار تجربه های متفاوت و متنوع، به این نتیجه رسیده ام هرچه سختی و مشکلات شخصی و خانوادگی و اجتماعی داریم بخاطر دوری از اسلام عزیز است و بس...

اسلامی که اگر واقعا آن را بشناسیم و مردانه و با تقوای الهی به آن عمل کنیم، جامعه ای خواهیم داشت همچون بهشت، همان جامعه ی موعود که با ظهور امام عصر (عج) انشاءالله به آن کاملا دست خواهیم یافت...

می دانم هرآنچه پشت سراسلام گفته می شود از نامسلمانی ماست، انشاءالله با مرور این مطلب، دین سنگین مبین اسلام که برگردنمان مانده است را (اسلام عزیزی که آینده روشن مان با آن رقم خواهد خورد) ادا کنیم. 

به امید آنکه شروع زندگی های ما، زندگی های ما و حیات و ممات ما قدمی هرچند کوچک برای ظهور امام عصر (ع) باشد ...

مطالب مرتبط: 

• یک پاسخ ساده به یک سوال سخت: با چه دختری ازدواج کنیم؟
• بهترین راهنما برای سوالات جلسه های خواستگاری
• صحبتی با خانواده دخترخانم های دم بخت
• مجله ایران دخت در موضوع مهریه. 

باز نشر شده در:

مشرق - عمارنامه - فرهنگ نیوز - عرش نیوز - ویستا - شهدای کازرون -